Kütahya Paşam Sultan Türbesi, Kütahya'nın merkezinde, kendi adını taşıyan Paşam Sultan Mahallesi'nde, Kurşunlu Camii yakınında yer alan önemli bir inanç ve kültür turizmi durağıdır. Bu türbe, Germiyanoğulları zamanında yaşamış, Seyyid-el Nureddin olarak da bilinen bir ahi büyüğüne aittir.
Tarihi ve Kimliği
Türbenin tarihi, 14. yüzyılın ikinci yarısına dayanmaktadır. Rivayete göre, burada yatan Paşam Sultan'ın asıl adı Seyyid Şeyh Nureddin Efendi'dir. Kendisinin Germiyanoğulları döneminde yaşamış, halk arasında kerametleriyle bilinen bir veli olduğu anlatılır. Halk arasında "Paşam Sultan" olarak anılmasının nedeni ise bir rivayete göre, vali iken kendisine şikâyet edilen Nureddin Efendi'nin kerametlerine tanık olması ve ona talebe olmak istemesiyle ilgilidir. Başka bir bilgiye göre ise, türbede yatan İbrahim Cemal adlı kişinin babası Kemaleddin Paşa'dan ötürü buraya "Paşam Sultan Türbesi" denilmiştir. Türbedeki bir kitabeden, vebadan vefat eden Seyyid Hacı İbrahim Cemal'in burada yattığı ve kendisinin Peygamber Efendimiz (S.A.V.) evlatlarından olan Seyyid Nureddin Efendi'nin torununun torunu olduğu anlaşılmaktadır. Arşiv kayıtlarına göre, burası bir sülale mezarlığı olduğu için ana türbe, yan türbe ve bahçesinde sanduka sayısından daha fazla kişinin yattığı bilinmektedir.
Mimari Özellikleri
Paşam Sultan Türbesi, kareye yakın dikdörtgen planlı bir yapıdır.
* Üst Yapı: Türbe, kubbe ile örtülüdür.
* Malzeme: Duvarları iri moloz taştan örülmüştür.
* İç Mekan: Kubbeli yapı içerisinde dört ahşap sanduka bulunmaktadır. Ayrıca türbenin altında bir mumyalık bölümü olduğu da belirtilir.
* Giriş: Türbenin ana giriş kapısı Kurşunlu Sokağı'na açılır. Yan sokaktan L şeklinde merdivenle inilen iki bölümlü bir yapıya sahiptir.
Restorasyon ve Güncel Durumu
Türbe, zaman içinde çeşitli onarımlar görmüştür. En son 2001 yılında Kütahya Belediyesi tarafından restore edilmiştir. Bugün, Kütahya'nın önemli ziyaret noktalarından biri olup, inanç ve kültür turizmi kapsamında yer almaktadır.
Paşam Sultan Türbesi, hem Kütahya'nın manevi hayatındaki yeri hem de mimari özellikleriyle dikkat çeken tarihi bir eserdir.