Kütahya'nın Domaniç ilçesine bağlı Çarşamba Köyü'nde yer alan Hayme Ana Türbesi, Osmanlı Devleti'nin kurucusu Osman Gazi'nin ninesi ve Ertuğrul Gazi'nin annesi olan Hayme Ana'ya adanmıştır. Türk tarihinde "Devlet Ana" olarak da anılan Hayme Ana, Osmanlı'nın kuruluşunda manevi bir simge ve büyük bir öneme sahiptir.
Tarihi ve Önemi
* Kimliği: Hayme Ana, Oğuzların Bozok kolunun Kayı Boyu'na mensup bir Türkmen (Yörük) kızıdır. Oğlu Ertuğrul Gazi'ye rehberlik etmiş, torunu Osman Bey'i yetiştirmiş ve Kayı Boyu'nun Domaniç ve Söğüt'e yerleşmesinde önemli rol oynamıştır. Kocası Gündüz Alp'in vefatından sonra bir süre boyun yönetimini üstlenmiş olması, onun liderlik vasıflarını da ortaya koyar.
* Mezarının Bulunması ve Türbenin İnşası: Hayme Ana'nın vefat ettiği yer olan Çarşamba Köyü'ndeki kabri, uzun yıllar sonra Osmanlı Padişahı II. Abdülhamid tarafından 1886 yılında bir rüya ve bulunan bir vesika üzerine tespit ettirilmiştir. Padişah, büyük ninesinin kabrinin üzerine bugünkü türbeyi ve bir külliye yaptırmıştır. Türbe üzerindeki mermer kitabe de bu yapımın II. Abdülhamid dönemine ait olduğunu göstermektedir.
* Anma Törenleri: Hayme Ana, vefat ettiği Çarşamba Köyü'nde her yıl Eylül ayının ilk Pazar günü "Hayme Ana'yı Anma ve Göç Şenlikleri" etkinlikleriyle anılmaktadır. Bu şenlikler, Kayı Boyu'nun yaylacılık geleneğini ve Osmanlı'nın kuruluşundaki önemli figürleri yaşatma amacı taşır.
Mimari Özellikleri
Hayme Ana Türbesi, kare planlı ve tek kubbeli, baldaken tarzında bir yapıdır.
* Plan Tipi: Yapı, dört sütun üzerine oturan, üstü kubbeli bir "baldaken" (köşk veya çardak şeklinde) tarzında inşa edilmiştir. Kemerleri basıktır.
* Malzeme: Genellikle kesme taştan yapılmıştır.
* Genel Görünüm: Türbe, sade ve işlevsel bir mimariye sahiptir. Çevresi, manevi bir atmosfer yaratacak şekilde düzenlenmiştir.
Konumu ve Ziyaret
Hayme Ana Türbesi, Kütahya merkeze yaklaşık 84 km uzaklıkta, Domaniç ilçesine bağlı Çarşamba Köyü'ndedir. Kütahya'dan Domaniç'e ve oradan da Çarşamba Köyü'ne toplu taşıma araçları veya özel araçlarla ulaşım mümkündür.
Hayme Ana Türbesi, Türk milletinin ve özellikle Osmanlı Devleti'nin köklerine duyduğu saygının bir nişanesi olarak ziyaret edilen önemli bir inanç ve kültür turizmi noktasıdır. "Devlet Ana"nın yattığı bu mekan, ziyaretçilerine tarihi ve manevi bir yolculuk sunar.
