Aziz Klemens Kimdir?

Ankara Piskoposu olduğu ileri sürülen Klemens, 283 tarihinde Ankara’da doğdu. Hıristiyanlığın yayılması için çeşitli çalışmalar yaptı.

Klemens, Hıristiyan katliamları ile tanınan İmparator Diocletianus (284-305) tarafından 303 yılında Hıristiyanlara karşı yürütülen hareketlerde 20 yaşındayken cryptus olarak adlandırılan bir yerde öldürüldü. Ortodoks Kilisesince aziz olarak ilan edildi.

Ankara’da Aziz Klemens adına Bizans döneminde bir kilise inşa edildi.

Ankara’da Bizans döneminden kalan son eser olan Aziz Klemens Kilisesi günümüzde yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Bir binanın içinden geçilerek güçlükle ulaşılabilen Aziz Klemens Kilisesi’nin sadece birkaç duvar kalıntısı ve kilisenin zemin katına ait bir kemer ayağı günümüze ulaşabildi.

Ankara’da varlığını zor da olsa sürdürmekte olan bu yapı, oldukça önemli bir kültür varlığı olmasına rağmen günümüzde harabe halinde. Birçok yeni yapılan binanın arasında kalmış bu yapıyı, küçük bir merdiven sayesinde iş yerlerinden zorla alınan izinle ziyaret etmek mümkün olabiliyor.

Kilisenin tarihi hakkında birçok araştırmacı farklı görüşler öne sürüyor. Kilise genel olarak 4. ve 9. yüzyıllara tarihlendirilmekte.

Klemens Kilisesi’nin yerine daha sonra II. Murad döneminde Turasan Bey’in yeğeni Ahmed Bin Hızır Yeğen Bey tarafından cami ve medresesinin yapıldığı, 1917 yılında çıkan büyük yangında bu iki eserin tamamen yıkılmış fakat bir süre minaresinin sağlam kaldığı bilinmekte. 1925 yılından sonra o da kaldırılmış.

Bazı eski resimlerden camiden ayrı bir minaresinin ve bu minarenin çinilerle süslü olduğu görülmekte.

Kapalı hac plan tipinde olan Aziz Klemens Kilisesi’nin özgün halinde 4 kolu birbirine eşit ve bazı ayakları üzerinde ince uzun hac kabartmaları işlenmiş. Yapının ilk halinde kubbeyi taşıyan büyük kemerlerin alt yüzeyinde freskolar bulunuyordu. Yapı camiye çevrildiğinde bu kabartmalar tıraşlanarak ve freskolar sıvanarak yok edilmiş.

Adliye Binasının temeli açılırken ele geçen Yeğen Bey Camisi’nin Arapça kitabesi hala Etnografya Müzesi’nde bulunmakta.

Günümüzde ise bu kiliseden yalnızca bir duvarın iç cephesi ve üzerinde yatay kolları kazınarak silinmiş bir Latin haçının bulunduğu mermer bloklar var.

Oldukça özenli mermer işçiliğine sahip olan yapının inşasında dönüşümlü olarak moloz taş ve tuğla sıralardan oluşan almaşık duvar tekniği kullanılmış.

Kaynak: Arkeofili.com “Ankara’daki Son Bizans Yapısı Aziz Klemens Kilisesi Yok Oluyor” makalesi, Bensu Aldırmaz, 2016.

Kilise, adını Hristiyan din adamı St. Clement’ten alır. St. Clement, Roma İmparatorluğu sınırlarında yasak olan Hristiyanlık dinine karşı uygulanan önleyici faaliyetlerin sonucunda MS 4. yüzyılın başlarında Ankara’da, bu alanda öldürülmüş ve defnedilmiş önemli bir azizdir. Ankara, Roma İmparatorluğu’nun ikiye ayrılmasından sonra Hristiyanlık dinini benimsemiş olan Bizans (Doğu Roma) İmparatorluğu sınırlarında kalmıştır. Bizans İmparatorluğu Dönemi’nde şehir, önceki zamanlarında olduğu gibi dini öneminin yanı sıra ticari ve askeri alanlarda da öne çıkmaktadır. St. Clement’in ölümünden çok sonra, MS 9. yüzyılın ortalarında inşa edildiği düşünülen kilise, orijinalinde kapalı haç planındadır ve merkezi bir kubbeye sahiptir. St. Clement Kilisesi’nden günümüze çok az mimari unsur kalmıştır.

Daha önce girenler nasıl girdi bilmiyorum fakat esnaf neredeyse kovaladı sorduğum zaman az kalsın kafa atacaktim orada ki bir hiyara, esnaf hiç yardimcı olacak tipler değil kültür bakanlığından bekçi al gel diyor bana bir şey yok zaten neye bakacak diyor bence hiç muhattap olmayın kimse ile zaten bir şey de yok zamanında buraya bina yaptiranlara da yazıklar olsun kültür ve turizm bakanlığı hiç şey yapmamış